Μαζευτήκαμε σήμερα, για μια ακόμα φορά, όχι για να θρηνήσουμε, αλλά για να τιμήσουμε τη μνήμη του ηρωομάρτυρα της αντίστασης κατά του φασισμού, του Σωτήρη Κωνσταντίνου.

Η παρουσία όλων μας, αποτελεί αναγνώριση οφειλής προς εκείνον, το λεβέντη, που μαρτύρησε στα χέρια των παράφρονων χουντοφασιστών αξιωματικών, επειδή αρνήθηκε να υπακούσει στις εγκληματικές διαταγές τους.

Γιατί, όμως, σκότωσαν το Σωτήρη Κωνσταντίνου; Τι κινδύνευε και έπρεπε να το προλάβουν;

Το ερώτημα δεν απαντάται με τη λογική, ούτε με λέξεις.

Απαντάται μόνο με δάκρυα.

Όμως, μαρτυρικός δεν ήταν μόνο ο Σωτήρης. Μαρτυρική ήταν και η οικογένειά του.

Ίσως, ομιλητές σήμερα θα έπρεπε να ήταν μέλη της οικογένειάς του – και εμείς ακροατές.

Να μας μιλούσαν για το μαρτύριο που έζησαν 33 ολόκληρα χρόνια, που ο αβάστακτος πόνος τους έγινε ένα με την πίστη τους για το άδικο που τύλιξε την οικογένειά τους.

Περιμάζεψαν την όση δύναμη τους απέμεινε και με καρτερία, επιμονή και υπομονή, με διακριτικότητα και σύνεση, άρχισαν τον αγώνα αποκατάστασης του ονόματος του σπλάχνου και αδελφού τους, αλλά και της τιμής και αξιοπρέπειας ολόκληρης της οικογένειας.

Φίλες και φίλοι,

Ας μου επιτραπεί να πάω 43 χρόνια πίσω, για να αφηγηθώ το μαρτύριο του Σωτήρη και της οικογένειά του. Ξέρετε, αυτές οι αφηγήσεις εκσυγχρονίζουν το παρελθόν, ένα παρελθόν που δεν πρέπει να ξεχνάμε, για να μπορούμε να εποπτεύουμε το μέλλον.

Ο Σωτήρης Κωνσταντίνου, ο μικρότερος γιος του Αδάμου και της Μάρθας, έβγαλε την πρώτη του ανθρώπινη κραυγή στις 6 Αυγούστου 1955 και άφησε την τελευταία του πνοή στις 15 Ιουλίου του 1974.

Μέχρι τις 21 Ιανουαρίου του 1973, που κατατάγηκε στην Εθνική Φρουρά, εργαζόταν στις οικοδομές ως κτίστης.

Ήταν ένα παιδί, ψηλό, γεροδεμένο και με την είσοδο του στο στρατό, αμέσως επιλέγηκε να υπηρετήσει στις καταδρομές. Προήρχετο από αριστερή οικογένεια από τον Άγιο Δομέτιο. Στις καταδρομές η κατάσταση την περίοδο 1973 – 1974 ήταν τέτοια, που οι καταδρομείς για τους οποίους υπήρχαν πληροφορίες ότι είχαν αριστερές καταβολές ή ακόμη ότι ήταν υποστηρικτές του Εθνάρχη Μακαρίου, τύγχαναν ιδιαίτερης βάναυσης μεταχείρισης. Πλησιάζοντας προς το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου, η μεταχείριση τους δεν ήταν μόνο βάναυση αλλά και εξευτελιστική.

Στο Σωτήρη Κωνσταντίνου η κακομεταχείριση είχε πάρει απάνθρωπες διαστάσεις και όσο πιο πολύ άντεχε και δεν διαμαρτυρόταν, γινόταν ακόμη χειρότερη, ακόμη πιο άθλια, από τους υπανθρώπους χουντικούς της 31^ης Μοίρας καταδρομών. Λοχαγός του, ο Ελλαδίτης, Αθανάσιος Γαληνός.

Τη Δευτέρα, 15 Ιουλίου 1974 και ώρα 7:45 έγινε σύναξη της Μοίρας του Σωτήρη Κωνσταντίνου, στην οποία μίλησε ο διαβόητος Κωνσταντίνος Κομπόκης, Αντισυνταγματάρχης, και από τους κορυφαίους του πραξικοπήματος. Τους είπε: «Πάμε για πραξικόπημα και ανατροπή του Μακαρίου για να γίνει η Ένωση. Οποιοσδήποτε κάνει πίσω θα εκτελείται επιτόπου».

Ο συνήθως χαμηλών τόνων Σωτήρης, που υπέφερε τα πάνδεινα αδιαμαρτύρητα, εξανέστη, ύψωσε το λεβέντικο κορμί του και αρνήθηκε να εκτελέσει τις διαταγές των ανωτέρων του. Την άρνησή του την πλήρωσε πρώτα με ένα πισώπλατο λογχισμό και αμέσως μετά με εξ επαφής πυροβολισμό, πάλι πισώπλατα, ένδειξη της δειλίας του χουντοφασίστα αξιωματικού που του αφαίρεσε τη ζωή.

Από δω και πέρα αρχίζει η τραγωδία της οικογένειας Κωνσταντίνου. Διαδίδεται ότι ο Σωτήρης είναι νεκρός. Ενημερώνεται ο αδελφός του Χριστάκης, που μεταβαίνει στο Νεκροτομείο του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Βλέπει τον αδελφό του, που δεν έφερε τραύμα μπροστά, παρά ένα τσιρότο στο στήθος, που έγραφε, «άγνωστος».

Την επόμενη μέρα, στις 16 Ιουλίου, όλοι οι νεκροί καταδρομείς που έδρασαν κατά του νόμιμου κράτους, μεταφέρονται στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, όπου στοιβάζονται σε ομαδικό τάφο. Μαζί τους και ο Σωτήρης. Στον τάφο αργότερα τοποθετήθηκε ταφόπλακα που έφερε και το όνομα του Σωτήρη.

Όμως, ο Σωτήρης δεν σκοτώθηκε λόγω της δράσης του στο πραξικόπημα, αλλά λόγω της αντίδρασής του.

Ο Γολγοθάς της οικογένειας Κωνσταντίνου, είχε ήδη αρχίσει και κράτησε 33 χρόνια. Ήταν περισσότερο από σίγουροι ότι ο Σωτήρης δεν σκοτώθηκε, αλλά δολοφονήθηκε. Δεν μπορούσε η περήφανη οικογένεια να ανεχθεί το όνομα του Σωτήρη να βρίσκεται χαραγμένο σ’ εκείνη την ταφόπλακα.

Επί 33 χρόνια, έτρεχαν, απαιτούσαν, παρακαλούσαν να γίνει έρευνα για τις συνθήκες θανάτου του Σωτήρη. Ήθελαν απάντηση στα «γιατί» τους. Γιατί να χάσει την όμορφη νιότη του, ο γιος και αδελφός; Πολλά τα «γιατί» έβγαιναν από τα βάθη της πονεμένης ψυχής τους. Επί 33 χρόνια το μόνο που άκουγαν ήταν μια εκκωφαντική σιωπή. Για 33 χρόνια δεν σταμάτησαν να ζητούν αποκατάσταση του ονόματος του Σωτήρη. Όχι με θράσος και προπέτεια, αλλά με διακριτικότητα και σύνεση, με καρτερία και πίστη.

Και ήλθε η δικαίωση. Τριάντα τρία χρόνια μετά, το 2007 από την κυβέρνηση Τάσσου Παπαδόπουλου, διατάχθηκε έρευνα, η οποία ανατέθηκε στον κ. Ξενοφώντα Καλλή.

Ό,τι πια έπρεπε να γίνει, έγινε. Ευρήματα, μαρτυρικό υλικό, επιστημονικές εξετάσεις, ταυτοποίηση των λειψάνων του Σωτήρη με τη μέθοδο του DNA.

Με βάση τα ευρήματα της έρευνας, ο Σωτήρης Κωνσταντίνου καταχωρήθηκε στον κατάλογο των πεσόντων αντιστασιακών.

Με τη δικαίωση ήρθε και η λύτρωση. Ο Σωτήρης Κωνσταντίνου βρέθηκε εκεί όπου ανήκε: Στο πάνθεο των ηρωομαρτύρων.

Φίλες και φίλοι,

Η απόδοση τιμών σε όσους θυσίασαν τη ζωή τους για την προάσπιση των ιδανικών της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας, αποτελεί οφειλόμενο χρέος και ελάχιστη ανταπόδοση της προσφοράς τους προς την πατρίδα. Αποτελεί πρώτο χρέος, απέναντι στην ιερή μνήμη του Σωτήρη Κωνσταντίνου και των άλλων νεκρών μας, η εθνική εθνότητα. Έργο – προϋπόθεση για κάθε αγώνα, για κάθε πορεία. Ποτέ πια να μην αφήσουμε μια θλιβερή μειοψηφία να προκαλέσει διχόνοια.

Φίλες και φίλοι,

Εδώ και 43 χρόνια αναζητούμε μια λύση λειτουργική, για ν’ αντέξει στο χρόνο. Μια λύση  που να διασφαλίζει σ’ ολόκληρο τον Κυπριακό λαό τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες, για να είναι λύση βιώσιμη και ανεκτή.

Κι όμως, η επαναλαμβανόμενη διαπίστωση είναι το χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές. Οι συνθήκες σήμερα δεν είναι εύκολες, αλλά ούτε και μείς πρέπει να είμαστε εύκολη λεία. Ούτε αναμένουμε πως ο αγώνας θα είναι εύκολος.

Εμείς, πάντως, θα παλέψουμε και θα την αποκτήσουμε ακόμη και με τα δόντια την Ελευθερία μας.

Το χρωστάμε στους νεκρούς των αγώνων μας, το χρωστάμε στο Σωτήρη Κωνσταντίνου, που θυσίασε ό,τι πολυτιμότερο είχε, τη νεότητά του, υπερασπιζόμενος τη Νομιμότητα, τη Δημοκρατία, την τρωθείσα στρατιωτική τιμή και προ παντός την Αξιοπρέπεια ενός περήφανου λαού.

Ο Σωτήρης Κωνσταντίνου, εκείνο το πρωινό της 15^ης Ιουλίου του 1974, πέρασε το γήινο σύνορο και πέταξε προς την αθανασία, αρχάγγελος που λαμποκοπά μέσα στις σελίδες της αντίστασης κατά του φασισμού.

Από τη μεριά μας, αποθέτουμε στο μνήμα του, το δικό του πλέον μνήμα, με το δικό του όνομα μόνο στην εντάφια πλάκα, τα άνθη της αγάπης μας και τις δάφνες της αιώνιας ευγνωμοσύνης μας.

Λόγος, όμως, τιμής, ευγνωμοσύνης και εκτίμησης πρέπει και προς την οικογένεια του Σωτήρη, προς την οποία και υποκλίνομαι.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να αντιστρέψω τη ρήση του αρχαίου σοφού Βία, «Αρχή άνδρα δείκνυσι» – και να την προσαρμόσω στην περίπτωση του Σωτήρη Κωνσταντίνου: «Θάνατος άνδρα δείκνυσι».